In 1903 werd de
Beurs van Berlage
voltooid. Door velen gezien als de gangmaker van de befaamde
Amsterdamse School. Toch waren het Berlages
tijdgenoten/leerlingen – zoals J.M. van der Mey, M. de
Klerk, E. Cuypers, H.Th. Wijdeveld,
C. Kruyswijk en G.van
Arkel – die de Amsterdamse Schoolstijl vorm gaven. Zij
creëerden het karakteristieke speelse element van het
hedendaagse Amsterdam Zuid.
Maar van hen kwamen niet alleen de bouwkundige versieringen
zoals wij die nu kennen. Zij waren ook ludiek bezig met
typografie. Zo ontstond in 1918 het maandblad
Wendingen
(‘’voor sieren en bouwen’’) waarin ethische aspecten van de
architectuur werden belicht.
Vrijheidslaan |
Huisnummers vertonen in hun uitvoering ook typische
kenmerken van de Amsterdamse School, vergelijkbaar met de
typografie in Wendingen. Bij de latere gebouwen van de
Amsterdamse School is het één van die kleine details waarin
de architecten hun ongebreidelde fantasie hebben uitgeleefd. |
Zetkast
De overvloedige versieringen én de letters en cijfers werden
opgebouwd uit hetzelfde eenvoudige zetkastmateriaal,
voornamelijk lijnen. Hierdoor ontstond een hechte eenheid
tussen tekst en versieringen, maar de leesbaarheid werd er
bepaald niet door bevorderd. De Amsterdamse school is een
stijl die je in van alles terugvindt: gebouwen,
straatmeubilair, lettertypes, meubels en gebruiksvoorwerpen.
Maar dus ook in de belettering van de gebouwen. Dat kan in
steen zijn (de beeldhouwwerken in en op het
Scheepvaarthuis), in hout (uitgebeitelde huisnummers in de
kozijnen van de voordeuren in de Vrijheidslaan)
dan wel in metaal (zoals de letters op de felblauwe
brievenbussen van de toenmalige
Gemeente Giro).
En natuurlijk in druk, getuige de vele
publicaties van de gemeente Amsterdam uit de jaren twintig
en dertig van de 20ste eeuw. De ontwerpers lieten hun
fantasie de vrije loop en meestal werden alleen die letters
getekend die voor een bepaald doel nodig waren.
Waverstraat |
Ondanks alle kritiek over de leesbaarheid verbreidde de
zogenaamde ‘lijnenrichting’ (ook wel ‘nieuwe richting’
genoemd) zich zeer snel en werd met name in Amsterdam een
ware mode. Ze werd gepropageerd op de Amsterdamse Grafische
School en Fré Cohen verzorgde bij de Stadsdrukkerij een
groot deel van het gemeentedrukwerk in deze stijl.
|
|
B.Roeloffstraat |
Harmoniehof |
J.M.
Coenenstraat |
Ruysdaelstraat |
Gabriel Metsustraat |
|