Hoe de Rijnstraat zijn hoekje verloor

Terug naar de vorige pagina <<

 

 

Hoe de Rijnstraat zijn hoekje verloor
door Richard Keijzer

Toen de Rivierenbuurt net vorm begon te krijgen, was die naam er nog helemaal niet. Geen van de straten had de naam van een rivier, dus van een hele Rivierenbuurt was nog geen sprake.
De Rijnstraat zou, net als de straat aan de andere kant van het Amstelkanaal, gewoon Van Woustraat moeten heten.
En winkels? Die kwamen er ook niet in het nieuwe gedeelte. Het moest een rustige woonstraat worden, zo besloten de hoge heren van de gemeente.

De Rijnstraat werd in delen gebouwd, waarbij dezelfde architect steeds een blok aan twee zijden van de straat mocht ontwerpen. Zo ontstond het blokpatroon, waarin sprake is in de wandeling door de Rivierenbuurt.

Het begin van de Rijnstraat was er al, gevormd door de hoekhuizen aan de Amstelkade. De architect daarvan kon zich mooi uitleven in een symmetrisch ontwerp inclusief de, van de Amsterdamse School bekende, hoekoplossingen met rondingen, golvende baksteenvlakken en erkertjes.
Dick Greiner, die tekende voor het ontwerp van het eerste deel van de straat, rondde zijn ontwerp net zo af.
Het trappenhuis van nummer 29 kreeg een mooie ronde uitstulping, die aan de bovenkant werd bekroond met een erker. Op een oude foto die wordt bewaard in het Gemeentearchief Amsterdam, is dit staaltje bouwkunst goed te zien.


hoekoplossingen met rondingen

Wie tegenwoordig gaat kijken naar Rijnstraat 29 ziet helemaal geen mooie hoekoplossing met erker meer, maar slechts een rechte muur. Maak je daar een foto van, dan nog net te zien waar de ronding eruit is gesloopt en waar het nieuwe stuk muur er in gemetseld is. Verder is er niet veel te zien, de onderkant is afgetimmerd met een blauwe bak voor de winkel van Albert Heijn. Achter die bak moeten de restanten van de eerste bouwvorm verstopt zitten.

rijn_nieuw.jpg (21648 bytes)
beweeg met de muisaanwijzer over de foto om het verschil te zien. 2006-1928
De zwart/witfoto is afkomstig van en geplaatst met schriftelijke toestemming van het Gemeente Archief Amsterdam

Nu ging het me te ver om een breekijzer in die bak te zetten om te kijken wat er achter zit.
Er is een eenvoudiger manier, namelijk door te zoeken in het archief van de afdeling Bouw en Woningtoezicht. Het kost een beetje moeite, maar dan komt toch een foto van de oude situatie tevoorschijn. Die hoorde bij een aanvraag van de stomerij om een reclamebord te mogen ophangen. Boven de deur is goed de rond betonrand te zien, waarop de gemetselde uitstulping heeft gerust. Wat dit betreft is precies dezelfde techniek gevolgd als bij de balkons aan het begin van de Rijnstraat. Zie de foto onder.


foto: afdeling Bouw en Woningtoezicht

Slopen van metselwerk was wel te doen, de ronding in het beton moest echter blijven zitten, anders zou de wapening bloot kunnen komen te liggen met alle ellende van dien.
Hoewel het de bedoeling was dat de Rijnstraat alleen maar woningen zou bevatten, werd aan dat plan al snel getornd. Nog voor 1930 werd de voorkamer van Rijnstraat 29 uitgebroken en omgevormd tot winkeltje. Dit tot grote schrik van de bestuurders van de stad, die pas na veel heen en weer geschrijf akkoord gingen met het nieuwe gebruik. Gaandeweg zijn steeds meer huizen in de Rijnstraat omgevormd tot winkels. De veranderingen werden alleen doorgevoerd op de begane grond, de hogere verdiepingen bleven dienst doen als woonhuis.
Grote vraag is nog, waarom het ronde trappenhuis van Rijnstraat 29 en het erkertje daarboven het veld moesten ruimen. De archieven geven daar geen uitsluitsel over, en hebben het alleen over de herbouwplannen en de technische details daarvan.

Richard Keijzer
e-mail: geneakeijzer@tiscali.nl 
website: http://home.tiscali.nl/r_keijzer
meer over Richard Keijzer

 

Terug naar de vorige pagina <<