De kinderjaren van radio en televisie

1948
Mijn eerste herinnering aan de radio was toen we in de Ruysdaelstraat woonden.
Dat komt waarschijnlijk omdat we toen met het gezin rond de radio werden opgesteld door een echte fotograaf. Maar wat er nou precies op de radio te horen was dat herinner ik me niet meer, wel dat ik, toen ik samen met m’n broer Paul naar de kleuterschool in de Corellistraat liep, ik door een open raam in de Apollolaan hoorde dat er, januari 1949, een einde was gekomen aan de politionele acties in Indonesië. Eigenlijk voor een kleuter van 5 een rare herinnering.

Gezin Koghee bij de radio

1950
Een betere herinnering aan radio en radioprogramma’s was in de keuken van m’n vaders fietsenzaak in Borssenburgstraat. Daar stond op een plank boven de keukentafel een radio met zo’n groen afstem oog, die, als je aan de zenderknop draaide, tegen je begon te knipogen totdat je de juiste zender frequentie gevonden had. Dan werd het groene oog groot. M’n vader kon door een extra luidspreker ook in de werkplaats mee luisteren.

En niet te vergeten naar de arbeidsvitaminen, de “Ramblers” o.l.v. Theo Uden Masman met zang van Jany Bron en Marcel Tielemans en ook naar de Avro Big Band “The Skymasters” o.l.v. Pi Scheffer en later Bep Rowold.

1951
In het Ceintuur Theater had ik een film van Jerry Lewis en Dean Martin gezien waar ze in een kamer keken naar scherm gemonteerd in een, naar het leek, radiomeubel. Op dat scherm zag je echt van alles bewegen net als in de bios, maar dan in ’t klein. Omdat Jerry en Dean altijd in grappige films optraden, dacht ik, dat, dat filmkastje ook niet echt was maar ook een soort grap.

1953
Met m’n ouders mocht ik op zondagmiddag regelmatig mee naar “Lunchroom Heck” op het Rembrandtplein.

Daar speelde vaak het orkest van Boyd Bachman dat speciaal voor de zondagmatinee een muzikaal programma brachten, inclusief sorbet met parapluutje, gericht op de kinderen in de zaal. Goede muziek afgewisseld met verkleedpartijen van de band en zelfs af een toe een optocht van de hele band door de zalen van Heck. Ook gingen we soms op zondagmiddag naar Café Suisse in de Kalverstraat daar hadden ze een juke box met een plaatje van Heleentje van Cappelle met het nummer: “En dan gaan we naar de speeltuin”.

2 Juni 1953
Voor de etalage van een platenzaak (Glorie?), Rijnstraat no. 12, staat een rij mensen te kijken. Ze volgen de eerste Eurovisie televisie-uitzending vanuit Londen. De kroning van Elisabeth II. Ik probeer op m’n tenen staand ook een glimp van de uitzending op te vangen.
Maar door de spiegeling in het etalageraam en alle brede schouders voor me zie ik vrijwel niets.
M’n eerste radio, een kristalontvanger en een bijpassende koptelefoon, kocht ik bij het Chineesje in de van Woustraat. Je moest wel heel veel pielen om een zender te pakken te krijgen. Maar dat gepiel was het wel waard want je kon met dat ontvangertje lekker stiekem onder de dekens met de koptelefoon op naar de radio luisteren.
M’n eerste Pick-up kocht ik ook bij het Chineesje. Wel moest ik de Pick-up zelf in een kistje inbouwen en als ik met dat ding over wilde schakelen van 78 naar 45 of 33 toeren moest ik aparte asjes monteren. Het geluid kwam uit een oud radiootje waar ik de Pick-up op had aangesloten.
Bij “Stom & Wagenman” in de van Wou kocht ik m’n eerste plaatje.
Een single van de sopraansaxofonist Sidney Bechet met het nummer
“Petit Fleur”.
Op de huishoudbeurs in de Rai aan de Ferdinand Bolstraat kon je op de stand van radio Hilversum luisteren naar verschillende artiesten en orkesten. De Kilima Hawaiians, Maria Zamora, het trio van Eddy Christiani, Het Cascade orkest o.l.v. Johnny Ombach, de Bietenbouwers o.l.v. Jo Buddie met zang van Gait-Jan Kruutmoes, Drika en Lubbert van Gortel, naar Accordeola, De Windmolens met zang van Truusje Koopmans, het Kwintet Jan Corduwener e.v.a.

In de Rijnstraat bij de opening van een platenzaak (Glorie?) speelde in de etalage de in matrozenpakken geklede accordeonisten “The 3 Jacksons”.
Daar mocht je gratis en voor niks naar komen kijken en luisteren.

Oktober 1954
In de RAI is de Firato tentoonstelling. Een tentoonstelling van Radio, Televisie en allerlei andere elektrotechnische apparatuur. Op de Firato is een demonstratie met televisie toestellen te zien en daarvoor wordt er gedurende de Firato de gehele dag televisieprogramma’s uitgezonden.
M’n vader is door meneer Goedhart gevraagd om in z’n showroom op de Amsteldijk ook een Televisie toestel neer te zetten. Meneer Goedhart eigenaar van een bedrijf dat o.a. geluidsapparatuur verhuurt en zelfs een geluidswagen heeft, wil nu er gedurende de beursdagen ook elders uitzendingen te ontvangen zijn, een graantje meepikken voor de TV toestellen die hij wil gaan verkopen en installeren.
Meneer Goedhart heeft daarvoor zelfs een aparte werkplaats naast mijn vaders stalling op de Amsteldijk voor die TV spullen gehuurd.
De Televisie wordt in de showroom geplaatst en 2 van die Toeter luidsprekers worden op de koof boven het etalageraam gemonteerd. Nu, December 2010, kunnen we het ons niet meer voorstellen maar het heeft al die dagen dat de Firato televisieprogramma’s uitzond zwart van de mensen voor de etalage van m’n vader gestaan om het Televisie wonder maar niet te hoeven missen.

November 1954
De demo Televisie wordt door m’n ouders aangeschaft en geïnstalleerd. Hoewel dat installeren niet bepaald een sinecure bleek te zijn. Eerst moest er een soort hark op het dak geplaatst worden en met zware beugels aan de schoorsteen gemonteerd, daarna werden er vanaf de dakgoot via een blinde muur tot aan de woonkamer op de begane grond, om de halve meter, lange schroeven met een plasticdop vastgeschroefd en vervolgens werd er een platte roze draad met twee koperen draadjes getrokken. Vervolgens werd de draad met de plasticdoppen vastgezet en middels een stekkertje achter in de Televisie gestoken. De Televisie zelf leek op een uit z’n krachten gegroeide mahoniehouten kist en de bijbehorende (draaibare) tafel waren beiden zo zwaar dat ze met twee man naar binnen gezeuld moesten worden. Nadat het toestel was aangezet en opgewarmd werd er via een man op het dak en een man in de tuin de hark antenne zo gericht dat het televisietestbeeld op de juiste scherpte en zwart/wit balans was afgestemd.

1955
De Televisie uitzendingen zijn dit jaar uitgebreid met uitzendingen op: Dinsdagavond, Donderdagavond en Zaterdagavond. En…het kinderprogramma wordt verplaatst van de Donderdagmiddag naar de Woensdagmiddag van 17.00 uur tot 17.30 uur.

Zaterdagavond een Televisie avond bij ons thuis.
De Varabode geeft aan dat we op een bonte avond kunnen rekenen.
19.30 uur de kamer stroomt vol met (tv-loze) vrienden en kennissen uit de buurt. Ma zet koffie en Pa zet het Televisieapparaat klokslag 19.45 uur aan. Het toestel warmt op en….
het testbeeld verschijnt. Om ons, de kijker, te attenderen dat we goed hebben afgesteld en verbonden zijn met studio Irene in Bussum klinkt om de 15 seconden een tune. Ping, Ping, Ping, Pong. En dan….het volgende wonder. Het testbeeld verdwijnt en gaat over in een KLOK! Het gezelschap in onze kamer valt heel even stil en volgt de secondewijzer bij elk sprongetje die het maakt op de wijzerplaat. Dan…praat iedereen vol bewondering door elkaar, zo van: “Hoe is het mogelijk” tot “En het beweegt echt”!
De omroepster, Karin Kraaijkamp, verschijnt en vertelt ons wat we deze avond allemaal gaan zien en beleven.

Van deze avond herinner ik me alleen nog de weerman die met een lippenstift op de weerkaart aangeeft wat we van het komende weer mogen verwachten, gevolgd door Jan Blaaser in een wervelende Quiz show (Jan komt op in een elektrisch PTT karretje). De te winnen prijzen die met het goed beantwoorden van de Quizvragen door de kandidaten zijn niet bepaald gering. Zo won een dame een afwasafdruiprek en als klap op de vuurpijl een vierentwintigdelig fraai gedecoreerd porseleinen Sfinx servies, compleet met dekschalen. De hoofdprijs, een vijfdelige kofferset en een reischeque ad Fl. 150,00 ging als hoofdprijs mee met een heer uit Appelscha. Jan’s conferences “English Style”worden afgewisseld door de klanken van een puik orkestje en een tip top show ballet. Om 22.00 uur is de uitzending voorbij, maar niet voordat Pater Leopold Verhagen, nog even in z’n dagsluiting vertelde hoe we volgens de Schrift het beste de volgende dag door konden komen.
Kortom als je nog geen Teevee had was je gedoemd om de rest van je leven het verkeerde levenspad te blijven volgen.

1956
Op de Teevee!
Het ultieme was natuurlijk om net als: Rikkie en Slingertje, Coco en de vliegende knorrepot, Adri van Oorschot, Indra Kamadjojo, Kantjil, Swiebertje, Dappere Dodo, Tante Hannie, Karin Kraaijkamp, Tanja Koen, Verti Dixon, Hanni Lips, Ageeth Scherphuis, Miesje Bouwman, Han Rensebrink, Ton Lensink, Okkie Trooi en Pipo de Clown, Varen is fijner dan je denkt, Johny en Rijk, Dorus, en vele anderen ook op de TV te komen.

En…..mijn vriendje Hans Oerlemans mag meedoen met z’n klapperaapje in het programma “Wie Wil Er Mijn Marmotje Zien” en na z’n optreden de volgende dag mag ie voor de klas vertellen van z’n belevenissen en over het hoe en wat er allemaal komt kijken in zo’n Televisie studio in Bussum.

Maar niet alleen Hans mag op de TV ook m’n vriendje Jeroen wiens vader Maarten een kinderprogramma heeft over de verborgen mogelijkheden van tekenen en schilderen.

1957
Kees en Jan Bruijn uit de Vechtstraat , de zonen van de saxofonist Kees Bruijn van de Ramblers, hadden in de tuin hun eigen speel-tuin-huis. Daar mocht ik op zaterdagavond naar de radio (met een aparte 75 watt buizenversterker en vier luidsprekers) luisteren die Kees zelf had gebouwd. Eerst naar de Showboot van de Vara gepresenteerd door Cees de lange o.a. met Rijk de Gooier als Utrechtse Bartels, Wim Sonneveld als Willem Parel en Tom Manders als Dorus. Daarna naar het hoorspel “sprong in het heelal”.
Op de zondagmiddag luisterde ik thuis naar Monus de man van de maan en op de dinsdagavond naar “De bonte dinsdagavondtrein”.

Op het Frederiksplein op het terrein van het voormalige Paleis voor volksvlijt is een feesttent van de studenten neergezet. Buiten is m’n een lange rails aan het opbouwen. Ook worden er allerlei vrachtwagens opgesteld met een NTS logo en de tekst: Televisie. Een paar mannen sjouwen een zware kar met daarop een TV camera en monteren de kar en camera op de rails. Na een poosje wordt er gerepeteerd en een meneer met een microfoon en een schoudertas met een antenne loopt voor de camera achteruit al pratend de tent in.
Ik begrijp dat ik voor het eerst een televisieploeg buiten aan het werk zie.

1958
In een kelder in de Waverstraat bij ons schoolvriendinnetje Anneke Jansen beginnen we een cabaret gebaseerd op het Saint Germain des Pres van Tom Manders “Dorus”. De kelder knapten we op, de muren beplakte we met theaterposters, bouwden van een oude kommode een bar en timmerden een toneel compleet met decor en gordijnen. We repeteerden na schooltijd en om de zoveel tijd traden we op voor onze ouders, familie en kennissen.

De kosten voor entree tot ons cabaret “De Kolderkelder” bedroegen per persoon fl.1,00 inclusief een glas wijn of limonade. Omdat in die tijd het Franse Chanson en met name George Brassens in bepaalde kringen, existentialisten, erg populair was, draaide wij (daar kwam de pick-up van pas) als inloop en entr’acte veel Franse muziek. En Anneke zong franse chansons begeleid door Hans Oerlemans op gitaar. We droegen, afgekeken van Les Fréres Jaques zwarte kleding. Waarbij de zwarte coltrui, witte handschoenen en zelfs een zwarte maillot niet ontbrak.

1959
Op m’n vijftiende begon ik met m’n vrienden een Jazz club in de kelder van m’n vaders fietsenzaak op de Amsteldijk. De “Beat Bike Club” was in deze winter om de Veertiendagen op zaterdagavond geopend.

Wel moesten we daarvoor eerst de gestalde fietsen (veilig) verplaatsen om voldoende ruimte te hebben om te zitten en te dansen. In de fietsenlift (een uitvinding van m’n vader om de stallingfietsen naar de kelder te transporteren) bouwden we een bar.

Ach, toen begon m’n tijd, als “Pleiner” in Montycoat en Bordeelsluipers. En gingen de Radio & TV dagen over in het echte swingende uitgaansleven.

1963
Mijn eigen kennismaking met de Televisiewereld was toen ik als toneelkapper bij de Firma Michels in de Huidekoperstraat, mee mocht helpen met make up bij de uitzending van de Milly Scott Show vanuit Concordia in Bussum.

1964
De jaren daarna is het met TV & Radio uitzendingen vlot gegaan.
Er kwamen commerciële radio zenders en elk jaar kwam er een dag of uur Televisie bij.
Op 1 oktober 1964 kregen we er zelfs een tweede net bij. Kortom vanaf het moment dat Televisie en Televisiekijken z’n plaats in ons dagelijks leven heeft veroverd is het leven niet meer zo als het (nog even op met doppinda’s, ganzenbord op het trijpen tafelkleed tot vader zei en nou naar bed) was.

Dat Televisie en video later zo’n belangrijke rol in mijn leven zou gaan innemen, toen de eerste ontvanger bij ons in de Holendrechtstraat naar binnen gedragen werd, dat had ik nooit gedacht. Laat staan durven te dromen. En zeker niet dat ik heb mogen werken met de man die de eerste televisie uitzending op 1 oktober 1951 in Nederland schreef en regisseerde “De Toverspiegel”.
De man ook die de televisie voor ons land groot heeft gemaakt “Willy van Hemert”.

Peter Koghee - 12 december 2010
peterko (at) xs4all.nl

Om een indruk te krijgen van het radioprogramma aanbod in de periode 1950-1955 kun je op HIER een programmablad uit die tijd vinden.

<< terug naar index Peter Koghee <<

Terug naar de vorige pagina <<